W Wielki Czwartek rano, tuż przed rozpoczęciem świętego czasu Triduum Paschalnego, kapłani diecezji gromadzą się ze swoim Biskupem Ordynariuszem na wspólnej Eucharystii, podczas której Pasterz Diecezji konsekruje krzyżmo i błogosławi oleje.
Wielki Czwartek to jedyny taki dzień w roku, w którym może być sprawowana tylko jedna Msza Święta (druga, Msza Wieczerzy Pańskiej, rozpoczyna obchód Triduum Paschalnego). Ta wyjątkowa Eucharystia jest sprawowana najczęściej w głównej katedrze diecezji (w naszej, warszawsko – praskiej, jest to kościół św. Michała Archanioła i św. Floriana Męczennika). Obecność na tej Mszy świętej biskupa, biskupa pomocniczego, biskupów seniorów, kapłanów i wiernych jest znakiem szczególnej jedności pasterza z diecezją, a także stanowi wyraz hierarchiczności Kościoła z Chrystusem jako Głową. W trakcie Mszy świętej (sprawowanej w kolorze białym na pamiątkę ustanowienia sakramentu kapłaństwa) zebrani kapłani odnawiają swoje przyrzeczenia kapłańskie, które składali podczas swoich święceń:
Biskup: Drodzy bracia kapłani, gdy przyjmowaliście święcenia kapłańskie, wobec biskupa i całego ludu Bożego wyraziliście gotowość przyjęcia święceń kapłańskich i wszystkich obowiązków, które z kapłaństwem są związane. W rocznicę dnia, w którym Chrystus dał udział w swoim kapłaństwie Apostołom i nam, pytam każdego z was:
Czy chcesz odnowić przyrzeczenia złożone w dniu święceń wobec biskupa i świętego ludu Bożego?
Kapłani odpowiadają: Chcę.
Biskup: Czy chcesz pobożnie i z wiarą odprawiać misteria Chrystusa na chwałę Boga i dla uświęcenia ludu chrześcijańskiego zgodnie z tradycją Kościoła?
Kapłani: Chcę.
Biskup: Czy chcesz pilnie i mądrze spełniać posługę słowa, głosząc Ewangelię i wykładając prawdy katolickiej wiary?
Kapłani: Chcę.
Biskup: Czy chcesz naśladować przykład Chrystusa, Dobrego Pasterza, i nie szukając własnej korzyści troszczyć się o zbawienie ludzi?
Kapłani: Chcę.
Biskup: Czy chcesz coraz ściślej jednoczyć się z Chrystusem, Najwyższym Kapłanem, i razem z Nim samego siebie poświęcić Bogu za zbawienie ludzi?
Kapłani: Chcę, z pomocą Bożą.
Następnie biskup zwraca się do ludu i mówi dalej:
Zwracam się do wszystkich tutaj obecnych i proszę was, módlcie się za waszych kapłanów. Niech Bóg hojnie udziela im swoich darów, aby jako wierni słudzy Chrystusa, Najwyższego Kapłana, prowadzili was do Niego, bo On jest źródłem zbawienia.
Następnie Ordynariusz konsekruje trzy rodzaje olejów, podstawę posługi sakramentalnej w Kościele: olej chorych, olej katechumenów (używany przy udzielaniu chrztu), a także olej krzyżma (używany przy udzielaniu sakramentu chrztu, bierzmowania i święceń kapłańskich, a także namaszczania ołtarza i ścian nowo wybudowanego kościoła). Obrzędowi poświęcenia oleju krzyżma towarzyszy dla wielu niewidoczny, ale znamienny znak mocy Ducha Świętego uświęcającej olej. Po wypowiedzeniu prośby konsekrację oleju, Biskup oddaje dech do naczynia wypełnionego olejem i wypowiada modlitwę:
Błagamy Ciebie, Boże, uświęć swoim błogosławieństwem + ten olej, * niech go przeniknie moc Ducha Świętego * za współdziałaniem potęgi Chrystusa, Twojego Syna. * Od Jego świętego imienia wzięło swą nazwę krzyżmo, * którym namaszczałeś kapłanów i królów, proroków i męczenników. * Niechaj Twoja moc uczyni to krzyżmo sakramentalnym znakiem pełnego zbawienia i życia * dla tych, którzy mają się odnowić przez obmycie wodą chrztu świętego. * Niech wszyscy ochrzczeni przeniknięci świętym namaszczeniem * i uwolnieni od grzechu pierworodnego * staną się Twoją świątynią i wydają woń niewinnego życia. * Niech zgodnie z Twoim postanowieniem * otrzymując godność królewską, kapłańską i prorocką * przyobleką się w szatę niezniszczalnej łaski. * Niechaj dla odrodzonych z wody i Ducha Świętego * olej ten stanie się krzyżmem zbawienia * i sprawi, by mieli oni uczestnictwo w życiu wiecznym * i współudział w chwale niebieskiej. * Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
Czas Triduum Paschalnego rozpoczyna wieczorna Msza Wieczerzy Pańskiej – pamiątka ustanowienia przez Jezusa Chrystusa sakramentu Eucharystii. Podczas uroczystego hymnu „Chwała na wysokości Bogu” w kościele biją wszystkie dzwony. Po hymnie, na znak smutku z powodu przeżywanej Męki Zbawiciela, dzwonki zostają wyniesione, a organy milkną. Od tego czasu, aż do Wigilii Paschalnej, dzwonki zastępują drewniane kołatki.
W niektórych kościołach jest wprowadzony obrzęd „mandatum”, czyli obmycia nóg dwunastu mężczyznom, na pamiątkę tego znaku, który uczynił Jezus podczas Ostatniej Wieczerzy:
Było to przed Świętem Paschy. Jezus wiedząc, że nadeszła Jego godzina przejścia z tego świata do Ojca, umiłowawszy swoich na świecie, do końca ich umiłował. W czasie wieczerzy, gdy diabeł już nakłonił serce Judasza Iskarioty, syna Szymona, aby Go wydać, wiedząc, że Ojciec dał Mu wszystko w ręce oraz że od Boga wyszedł i do Boga idzie, wstał od wieczerzy i złożył szaty. A wziąwszy prześcieradło nim się przepasał. Potem nalał wody do miednicy. I zaczął umywać uczniom nogi i ocierać prześcieradłem, którym był przepasany. Podszedł więc do Szymona Piotra, a on rzekł do Niego: Panie, Ty chcesz mi umyć nogi? Jezus mu odpowiedział: Tego, co Ja czynię, ty teraz nie rozumiesz, ale później będziesz to wiedział. Rzekł do Niego Piotr: Nie, nigdy mi nie będziesz nóg umywał. Odpowiedział mu Jezus: Jeśli cię nie umyję, nie będziesz miał udziału ze Mną. Rzekł do Niego Szymon Piotr: Panie, nie tylko nogi moje, ale i ręce, i głowę! Powiedział do niego Jezus: Wykąpany potrzebuje tylko nogi sobie umyć, bo cały jest czysty. I wy jesteście czyści, ale nie wszyscy. Wiedział bowiem, kto Go wyda, dlatego powiedział: Nie wszyscy jesteście czyści. A kiedy im umył nogi, przywdział szaty i znów zajął miejsce przy stole, rzekł do nich: Czy rozumiecie, co wam uczyniłem? Wy Mnie nazywacie Nauczycielem i Panem i dobrze mówicie, bo nim jestem. Jeżeli więc Ja, Pan i Nauczyciel, umyłem wam nogi, to i wyście powinni sobie nawzajem umywać nogi. Dałem wam bowiem przykład, abyście i wy tak czynili, jak Ja wam uczyniłem (J 13, 1–15).
Po modlitwie po Komunii następuje zazwyczaj moment składania życzeń kapłanom w dniu ustanowienia sakramentu święceń, a po nim przeniesienie Najświętszego Sakramentu do kaplicy adoracji, zwanej „Ciemnicą”. Najświętszy Sakrament będzie tam umieszczony przez cały Wielki Piątek, aż do momentu Komunii podczas Liturgii Męki Pańskiej.
Po zakończeniu Liturgii główne tabernakulum, w którym na co dzień przebywa Najświętszy Sakrament zostaje otwarte, a z ołtarza zdejmuje się obrus, krzyż i świece. Wspominamy w ten sposób uwięzienie Jezusa, odarcie go z szat i opuszczenie przez uczniów i bliskich.
W tym wyjątkowym dniu pamiętajmy o wszystkich kapłanach, których spotkaliśmy na naszej drodze. Pamiętajmy o tych, którzy przygotowywali nas do przyjęcia sakramentów, o tych, którzy pracowali i pracują w naszych parafiach, ale także o tych, którzy odeszli już do Pana.
Msza Krzyżma
Msza Wieczerzy Pańskiej
