Noc pełna łaski
„Zdobny blaskiem takiej światłości, raduj się, Kościele święty, Matko nasza!” Oto Pan zmartwychwstaje! W nocy z Wielkiej Soboty na Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego celebrowana jest tzw. Wigilia Paschalna, która jest „Matką wszystkich liturgii”. Zapraszamy do zapoznania się z krótkim artykułem na ten temat.
Starożytna liturgia
Pamiątka Zmartwychwstania Pańskiego była obchodzona już w pierwszych latach chrześcijaństwa. Wigilia Paschalna stanowi centrum całego roku liturgicznego. Jest to obchód zmartwychwstania Pana. W tę Świętą Noc katolicy na całym świecie radują się z dzieła odkupienia, które staje się ich udziałem.
Przez wieki następował rozwój obrzędów. Niezmiennie pozostały jednak jej elementy, jakimi są woda i światło.
Paschał
Obrzędy Wigilii Paschalnej rozpoczyna błogosławieństwo świecy oraz nowego ognia, od którego zostanie ona zapalona. Ta woskowa świeca, zwana paschałem, jest charakterystycznym elementem Okresu Wielkanocnego a przez to stojącej na jego początku Wigilii Paschalnej. Na paschale umieszczane jest pięć gron (do tej pory często używa się dużych ziaren kadzidła), które symbolizują pięć ran Chrystusa.
Następnie świeca wnoszona jest w ciemnościach do kościoła. Podobnie jak podczas wędrówki Izraelitów przez pustynię Bóg towarzyszył im w postaci obłoku za dnia, a w słupie ognia nocą, tak teraz paschał – symbolizujący Chrystusa – nowa światłość świata, rozświetla nocne ciemności od którego to światła rozświetlają się pozostali.
Po przyniesieniu świecy do prezbiterium wykonywany jest jeden z najdostojniejszych śpiewów w Kościele – Exsultet. Jest to starożytny śpiew wykonywany tylko podczas Wigilii Paschalnej. Tradycja chrześcijańska przypisuje autorstwo św. Ambrożemu z Mediolanu lub św. Augustynowi z Hippony.
Czytania mszalne
Po tak rozpoczętej Liturgii kontynuację stanowi rozbudowana Liturgia Słowa. Wsłuchując się w przygotowanych dziewięć czytań biblijnych (siedem ze Starego Testamentu, epistołę tj. czytanie z listu św. Pawła do Rzymian oraz wyjątek z Ewangelii) możemy usłyszeć dzieje zbawienia. Pierwszym czytaniem jest wyjęty z Księgi Rodzaju opis stworzenia świata i człowieka. Następnym czytaniem, również z Księgi Rodzaju, jest wyjątek o ofierze Abrahama, którą miał złożyć ze swojego syna Izaaka. Jest to zapowiedź męki Chrystusa. Następnym czytaniem jest fragment Księgi Wyjścia, w którym przypominamy sobie o przejściu Izraelitów przez Morze Czerwone. Kolejnymi czytaniami są dwa wyjątki z Księgi Izajasza, pierwszy mówiący o obietnicy Pana dla Jerozolimy, drugi wzywający do nawrócenia. Po nich następują czytania z ksiąg proroka Barucha i Ezechiela.
Po ostatnim czytaniu ze Starego Testamentu odbywa się uroczysty śpiew Chwała na wysokości, który obwieszcza radość światu. Śpiewowi tego hymnu towarzyszy radosne bicie dzwonów.
Następnie odczytywana jest Epistoła – fragment listu św. Pawła do Rzymian, w którym Apostoł przypomina, że śmierć Jezusa jest wyzwoleniem. Po liście Apostoła intonowane jest uroczyste Alleluja oraz odczytywana jest Ewangelia.
Liturgia chrzcielna
Kolejnym, nieodłącznym, elementem Liturgii Wigilii Paschalnej jest Liturgia Chrzcielna. Starożytny zwyczaj chrztu i bierzmowania w Noc Paschalną dotrwał do naszych czasów. Obrzędom towarzyszy m.in. śpiew Litanii do Wszystkich Świętych.
Błogosławieństwo wody paschalnej wskazuje na Pana Jezusa jako źródło wszelkich łask.
Tak, jak Duch Święty unosił się nad wodami przy stworzeniu świata, tak teraz będzie się unosił nad tymi, którzy przyjęli chrzest święty, oświecając ich swoim światłem.
Podczas tych obrzędów jesteśmy wezwani przez kapłana do odnowienia swoich przyrzeczeń chrzcielnych.
Pusty grób
Po skończonych obrzędach Wigilii Paschalnej wierni udają się do Grobu Pańskiego. Jednak „Nie ma Go tutaj, zmartwychwstał” (Łk 24, 1). W grobie pozostały chusty. Zgodnie ze zwyczajem zamiast figury Chrystusa zmarłego stawiana jest figura Chrystusa Zmartwychwstałego oraz krzyż przepasany czerwoną stułą. Wskazuje on na wypełnienie się prawa Starego Przymierza. Dziś Chrystus będąc Najwyższym i Wiecznym Kapłanem ofiarował nam siebie i zmartwychwstał, abyśmy mieli życie wieczne.
Niech słowami zakończenia i naszym okrzykiem radości będzie ta staropolska pieśń wielkanocna:
Wesoły nam dzień dziś nastał,
Którego z nas każdy żądał:
Tego dnia Chrystus zmartwychwstał,
Alleluja, Alleluja!
Król niebieski k`nam zawitał,
Jako śliczny kwiat. zakwitał:
Po śmierci się nam pokazał.
Alleluja, Alleluja!
Piekielne moce zwojował,
Nieprzyjaciele podeptał,
Nad nędznymi się zmiłował.
Alleluja, Alleluja!
Do trzeciego dnia tam mieszkał,
Ojce święte tam pocieszał.
Potem iść za sobą kazał.
Alleluja, Alleluja!
Którzy v otchłaniach mieszkali,
Płaczliwie tam zawołali.
Gdy Zbawiciela. ujrzeli.
Alleluja, Alleluja!
"Zawitaj, przybywający –
Boży Synu wszechmogący,
Wybaw nas z piekie1nej mocy".
Alleluja, Alleluja!
Wielkie tam wesele mieli
Gdy Zbawiciela ujrzeli.
Którego z dawna żądali.
Alleluja, Alleluja!
Potem swą mocą zmartwychwstał,
Pieczęci z grobu nie ruszał.
Na stróżach wielki strach powstał.
Alleluja, Alleluja!
A gdy Chrystus Pan zmartwychwstał,
Miłośnikom się pokazał,
Anioły do Matki posłał.
Alleluja! Alleluja!
O Anieli najmilejsi,
idźcież do Panny Najświętszej,
do Matki mej najmilejszej!`
Alleluja, alleluja!
Ode mnie Ją pozdrawiajcie
i wesoło zaśpiewajcie:
Królowo rajska wesel się!`
Alleluja, alleluja!
Potem z wielką swą światłością
do Matki swej przystąpiwszy,
pocieszył Ją pozdrowiwszy.
Alleluja, alleluja!
Napełniona bądź słodkości,
Matko moja i radości
po onej wielkiej żałości`.
Alleluja, alleluja!
Witajże, Jezu najsłodszy,
Synaczku mój najmilejszy,
pocieszenie wszelkiej duszy`.
Alleluja, alleluja!
Jestem już bardzo wesoła,
gdym Cię Żywego ujrzała,
jakobym się narodziła`.
Alleluja, alleluja!
Radośnie z Nim rozmawiała,
usta Jego całowała,
w radości się z Nim rozstała.
Alleluja, alleluja!
Przez Twe święte Zmartwychwstanie,
daj nam grzechów odpuszczenie,
a potem wieczne zbawienie!
Alleluja, alleluja!
